همه چیز دربارهی آرتریت
آرتریت (Arthritis) که با نام التهاب مفاصل نیز شناخته میشود، یکی از شایعترین مشکلات در سرتاسر دنیاست. با این حال متاسفانه بسیاری از افراد اطلاعات درستی در رابطه با آن ندارند، از این رو در این مقاله به معرفی آرتریت، علائم و انواع آن پرداخته میشود. در واقع آرتریت نام بیماری نیست و صرفا برای ارجاع به درد مفاصل یا بیماریهای مربوط به مفاصل از آن استفاده میشود. میتوان گفت بیش از 200 نوع آرتریت وجود دارد که افراد گوناگون را فارغ از جنسیت، سن و نژاد درگیر میکند. طبق آمار، در آمریکا بیش از 50 میلیون فرد بالغ و 300 هزار کودک مبتلا به یکی از انواع آرتریت هستند. این بیماری که بزرگترین عامل ناتوانی در حرکت در آمریکا است، در میان زنان و به طور کل افراد با سن بالاتر رایج تر است. علائم رایج در مفاصل بیماران دارای آرتریت شامل التهاب، درد، سفت شدن و کاهش طیف حرکت میشود. این علائم ممکن است در فرد ظاهر شوند و سپس برای مدتی از بین بروند که در واقع دورهی خاموش بیماری نامیده میشود. همچنین شدت این علائم میتواند کم، متوسط یا شدید باشد. علائم آرتریت، گاهی سالها در یک وضعیت میمانند، اما ممکن است با گذشت زمان پیشرفت کرده یا شدت پیدا کنند. آرتریت شدید در برخی موارد منجر به درد مزمن، ناتوانی در انجام کارهای روزانه و سختی در راه رفتن میشود. این بیماری میتواند در مفاصل تغییراتی دائمی ایجاد کند که ممکن است در ظاهر نیز مشخص باشند. برآمدگی در مفاصل انگشت یکی از این تغییرات است که اگر در ظاهر مشخص نباشد، به راحتی توسط عکسهای ایکس-ری قابل مشاهده است. برخی از انواع آرتریت ممکن است علاوه بر مفاصل روی قلب، چشم، ریه، کلیه و پوست نیز تاثیر بگذارند.
به طور کل آرتریت به التهاب و درگیری در مفاصل گفته میشود و به بیماریهایی ارجاع دارد که مفاصل و بافتهای اطراف آن را درگیر میکند. یکی از رایج ترین انواع آرتریت، آرتروز است که در اثر آن غضروف بیمار تحلیل میرود. روماتیسم مفصلی یکی دیگر از انواع رایج آرتریت است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله میکند. افزایش مداوم میزان اسید اوریک بدن نیز منجر به تشکیل کریستالهای اسید اوریک میشود که در نهایت باعث ظهور بیماری نقرس در فرد میشود. علاوه بر این برخی از عفونتها ممکن است منجر به ظهور انواع دیگری از آرتریت مانند لوپوس بشوند که بر پوست بیمار تاثیر میگذارد. درمان انواع بیماریهای آرتریت با هم متفاوت است، با این حال هدف مشترک در آنها کاهش علائم بیماری و بهبود کیفیت زندگی است.
انواع آرتریت (التهاب مفصلی)
انواع بیماریهایی که زیر شاخهی آرتریت قرار میگیرند، به بیش از 200 نوع میرسد که به چهار دسته تقسیم میشوند:
- آرتریت تخریب کننده یا دژنراتیو (degenerative)
آرتروز یکی از شایع ترین انواع التهاب مفصلی است که در اثر تحلیل غضروفها و ساییده شدن استخوانها به هم ایجاد میشود. این مسئله منجر به ایجاد درد، ورم و خشکی در آن قسمت میشود. با گذشت زمان مفاصل ممکن است قدرت خود را از دست بدهند و درد بیمار بیشتر شود. عوامل خطر این بیماری شامل اضافه وزن، پیشینه خانوادگی، سن و آسیبهایی مانند آسیب رباط صلیبی قدامی میشوند. انجام فعالیتهای فیزیکی به طور مداوم، درمان گرم و سرد، استفاده از انواع مسکن و بسیاری از موارد دیگر میتواند به بیمار در مدیریت و کاهش علائم بیماری کمک زیادی بکند. در صورتی علائم بیماری شدید باشند، ممکن است بر توانایی حرکت بیمار تاثیر گذاشته و کیفیت زندگی اش را کاهش دهند. در این شرایط ممکن است برای بیمار جراحی تعویض مفصل انجام شود. لازم به ذکر است، برای جلوگیری از آرتروز، لازم است به طور منظم فعالیتهای فیزیکی داشته باشید و وزن خود را در محدودهای سالم نگاه دارید.
دستگاه ایمنی بدن در حالت عادی از بدن محافظت میکند و برای مبارزه با عفونتها و بیماری در بدن التهاب ایجاد میکند. با این حال در نوع التهابی آرتریت، عملکرد دستگاه ایمنی بدن با مشکل روبرو است و به اشتباه مفاصل را مورد هدف قرار میدهد که منجر به التهاب کنترل نشده و ساییدگی در مفاصل میشود. این التهاب ممکن است روی اندام داخلی بدن مانند چشم نیز اثر بگذارد. روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتویید، آرتریت پسوریاتیک یا ورم مفاصل پسوریاتیک، نقرس و اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis) برخی از انواع آرتریت التهابی هستند.
محققین بر این باورند که ترکیبی از ژن و عوامل محیطی میتواند منجر به بروز بیماریهای خود ایمنی شود. برای مثال، سیگار کشیدن یکی از عوامل محیطی است که میتواند منجر به بروز آرتریت روماتویید در افراد با ژنهای به خصوصی شود. تشخیص آرتریت التهابی و خود ایمنی در مراحل اولیه به منظور شروع سریع روند درمان بسیار ضروری است، زیرا کاهش روند پیشرفت بیماری میتواند آسیب دائمی به مفاصل را به حداقل رسانده یا حتی از آن جلوگیری کند. هدف درمان، قرار دادن بیماری در حالت خاموش (Remission) است که در آن بیماری پیشرفت نمیکند یا پیشرفت آن در کمترین حالت ممکن است. رسیدن به این هدف با کمک داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) امکان پذیر است. از اهداف دیگر روشهای درمانی میتوان به کاهش درد، بهبود عملکرد، جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل اشاره کرد.
- آرتریت عفونی (Infectious Arthritis)
در این نوع آرتریت یک ویروس یا قارچ ممکن است وارد مفصل شده و منجر به التهاب آن شود. برخی از مواردی که منجر به این نوع آرتریت میشوند، باکتریهای سالمونلا و شیگلا هستند که از طریق غذا منتقل میشوند. بیماری کلامیدیا و سوزاک نیز از جمله بیماریهای مقاربتی هستند که منجر به آرتریت عفونتی در فرد میشوند. علاوه بر این، هپاتیت C یکی از عفونتهای خونی است که ممکن است در بیمار آرتریت عفونی ایجاد کند. در بسیاری از موارد، درمان با آنتی بیوتیک میتواند عفونت در عضله را از بین ببرد، اما گاهی ممکن است این بیماریها تا مرحلهای بسیار حاد و خطرناک پیشروی کنند.
- آرتریت متابولیک (Metabolic Arthritis)
پورین ها (Purines) موادی هستند که به طور طبیعی در سلولهای بدن و بسیاری از مواد غذایی وجود دارند. با تجزیهی پورینها توسط بدن، اوریک اسید تولید میشود که پس از تصفیه شدن در کلیهها، از طریق ادرار از بدن خارج میشود. با این حال اوریک اسید در بدن برخی از افراد بیش از اندازه تولید شده و با سرعت مناسب دفع نمیشود که منجر به تجمع آن میشود. تجمع اوریک اسید در بدن برخی از افراد منجر به تشکیل کریستالهای سوزنی شکلی در مفاصل میشود که در نهایت باعث بروز دردهای ناگهانی در مفاصل و حملات نقرس میشود. نقرس ممکن است طی حملاتی خود را نشان داده و دیگر اثری از آن در بیمار دیده نشود. با این حال، در صورتی که میزان اوریک اسید در بدن کاهش نیابد، ممکن است حملات آن شدت یافته و در مواردی منجر به درد و ناتوانی در فرد شود.
انواع آرتریت بیش از 200 نوع هستند که در زیر تنها برخی از آنها نام برده شدهاند:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis)
- نقرس (Gout)
- آرتروز (Osteoarthritis)
- آرتریت ایدیوپاتیک کودکان و نوجوانان (Juvenile Idiopathic Arthritis: JIA)
- آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic arthritis) که با نام ورم مفاصل پسوریاتیک یا آرتروپاتی پسوریاتیک نیز شناخته میشود.
- آرتریت واکنشی یا ری اکتیو (راکتیو) (Reactive Arthritis)
- آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) یا روماتیسم مفصلی
- آرتریت عفونی یا سپتیک (Septic)
- آرتروز انگشت شست (Thumb arthritis)
علائم
رایجترین علائم و نشانههای آرتریت، درگیری مفاصل است. این علائم بسته به نوع آرتریت با هم متفاوتند و ممکن است شامل حالات زیر در عضلات بشوند:
- درد
- سفتی
- گرم شدن
- ورم
- قفل شدن
- ضعف
- قرمزی
- کاهش محدودهی حرکت
انواع گوناگونی از آرتریت علاوه بر مفاصل، روی دیگر اندام فرد نیز اثر میگذارند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر شود:
- تب
- کاهش وزن
- خستگی
- احساس ناخوشی
- تورم غدد لنفاوی
- بروز مشکل در ریه، قلب یا کلیه
علت بیماری
نوع آسیب به مفاصل در انواع آرتریت متفاوت است، از این رو در زیر به بررسی آرتروز و آرتریت روماتوئید که دو نوع رایج آرتریت هستند، میپردازیم:
در آرتروز غضروف تحلیل رفته که منجر به سایش استخوانها با هم میشود. غضروفها در واقع با قرار گرفتن در انتهای استخوانها مانند محافظ عمل کرده که به فرد اجازه میدهد بدون سایش استخوانها حرکت کند. در صورت آسیب رسیدن به غضروف، استخوانها با هم مستقیما برخورد کرده که منجر به درد و کاهش توانایی در حرکت فرد میشود. این اتفاق ممکن است در گذر زمان برای مفاصل اتفاق افتاده یا در اثر نوعی عفونت یا حادثه فرد را درگیر کند. علاوه بر این آرتروز بر کل مفصل تاثیر گذاشته و منجر به التهاب در مفاصل و تغییر در استخوانها میشود. لازم به ذکر است، بیماری آرتروز میتواند منجر به انحراف بافتهایی شود که ماهیچه را به استخوان وصل کرده و مفصل را ثابت نگاه میدارند.
در این بیماری، مفصل به همراه عضلات، غشاهای پوشاننده و غضروف درگیر میشوند. این بیماری که در زنان شایعتر است، معمولاً بین سنین20 تا 60 سالگی رخ میدهد و به موجب آن دستگاه ایمنی بدن به اشتباه غشا سینوویال (synovial membrane) را که تمام قسمتهای مفاصل را به هم متصل میکند، مورد حمله قرار میدهد. با گسترش بیماری، غضروف و استخوانهای مفاصل نیز به تدریج آسیب میبینند. آرتریت روماتوئید معمولا در ابتدا روی مفاصل کوچکتر مانند مفاصل انگشتان اثر میگذارد. با پیشرفت این بیماری اثرات آن تا پا، لگن، شانه، پوست و حتی ریه نیز میرسد.
عوامل خطر (Risk Factors)
برخی از عوامل خطر این بیماری شامل موارد زیر میشوند:
برخی از انواع آرتریت ممکن است ریشه در پیشینه خانوادگی داشته باشند، از این رو افرادی که خانواده هایشان به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتریت هستند. در واقع افرادی که این ژن را دارند، بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی محرکهی این بیماری قرار میگیرند.
احتمال ابتلا به آرتریت هایی مانند آرتروز، آرتریت روماتوئید و نقرس با افزایش سن بیشتر میشود.
احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید در زنان بیشتر است، در حالی که احتمال ابتلا به نقرس در مردان زیادتر است.
افرادی که به هر دلیلی برای مثال هنگام ورزش کردن به مفاصل خود آسیب میرسانند، ممکن است در آینده در آن ناحیه دچار آرتریت بشوند.
وزن زیاد باعث میشود فشار بیشتری به مفاصل به خصوص به زانو، ستون فقرات و لگن وارد شود. از این رو افرادی که اضافه وزن زیادی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به انواع آرتریت قرار میگیرند.
عوارض ناشی از آرتریت
آرتریت حاد، به خصوص در مواردی که در دست اتفاق میافتد، میتواند فرد را در انجام کارهای روزانه با مشکل روبرو کند. علاوه بر این ظهور آرتریت در مفاصل پا یا ستون فقرات منجر به سختی در راه رفتن یا صاف نشستن میشود. در برخی از موارد ممکن است در ظاهر مفاصل تغییر ایجاد شود که با پیچ خوردگی و از دست دادن شکل اولیهی مفاصل همراه است.
حقایقی درباره آرتریت
- آرتریت به بروز التهاب در یک یا چند مفصل گفته میشود.
- علائم آرتریت شامل درد، خشکی و محدودیت در عملکرد مفاصل میشود.
- آرتریت میتواند برای تمام جنسیتها و در تمام سنین اتفاق بیفتد.
- آرتروز و آرتریت روماتوئید از رایج ترین انواع آرتریت هستند.
- متخصص آرتریت روماتولوژیست نام دارد.
- تشخیص دقیق و زودهنگام این بیماری میتواند از بروز آسیبهای برگشت ناپذیر و ناتوانی در مفاصل جلوگیری کند.
- برای درمان آرتریت از جراحی، داروهای گوناگون، روشهای درمانی مختلف و داروهایی نظیر داروهای اصلاح کننده استفاده میشود.
- برخی از درمانهای خانگی که میتوانند به کاهش علائم این بیماری کمک کنند، شامل درمان سرد و گرم، یوگا، اسپلینت و پوشیدن دستکش آرتروز میشوند.
چه کاری میتوان انجام داد؟
مهمترین گام برای تشخیص درست نوع بیماری، پیدا کردن علت به وجود آمدن آن است. از این رو در رابطه با تمام علائم خود با پزشکتان صحبت کرده و او را در جریان تمام حالات بیماری خود قرار دهید. معمولا پزشک شما را نسبت به بیماریتان به متخصص ارتوپد یا روماتولوژیست ارجاع میدهد تا پس از معاینه دقیق و انجام آزمایشهای لازم، روند درمان را آغاز کنید. روشهای زیادی هستند که میتوان به کمک آنها از تضعیف عملکرد مفاصل جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را حفظ نمود. علاوه بر این، کسب اطلاعات دربارهی بیماری، دنبال کردن دقیق دستورالعملهای درمانی، انجام منظم فعالیتهای فیزیکی، تغذیهی مناسب و داشتن وزن سالم در روند درمان این بیماری اهمیت بسیاری دارند.
-250x250.gif)
افزودن نظر