ماموگرافی نوعی روش مخصوص عکس برداری است که در آن از اشعهی ایکس با دوز بسیار پایین برای آزمایش و بررسی بافت پستان استفاده می شود. همچنین از ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام سرطان در افراد بدون علائم استفاده می شود، زیرا این تشخیص می تواند با انجام روش های درمانی مؤثر درصد درمان فرد را افزایش بدهد. برای دریافت بهترین دید ممکن از انواع توده در ماموگرافی، پستان ها جداگانه معاینه شده و روی فیلم قرار می گیرند. ماموگرافی به تشخیص انواع تومور و کیست ها پیش از ظهور علائم کمک می کند. نتایج ماموگرافی در واقع بافت های مشکوک را مشخص می کند و لازم است برای دریافت نتیجهی قطعی در ارتباط با سرطان بیوپسی انجام شود. این آزمایش همچنین برای افرادی انجام می شود که علائمی مانند درد یا فرو رفتگی نوک پستان دارند. به طور کل توصیه می شود ماموگرافی به صورت دوره ای به منظور پیشگیری از ابتلا به سرطان برای افراد بالای 40 سال نیز انجام شود. کاربردهای بالینی رایج ماموگرافی عبارتند از:
- ماموگرافی غربالگری: برای تشخیص زودهنگام سرطان در افراد بدون علامت
- ماموگرافی تشخیصی: برای تصویربرداری از پستان به منظور تشخیص و بررسی دقیق بافت های مشکوک
- ماموگرافی پایشی: به منظور بررسی بازگشت غدد بدخیم در افرادی که سرطان پستان داشته یا دارند.
- نشانهگذاری با سوزن و نشانگر تومور: برای نمونه برداری از بافت، توده های مشکوک پستان و نشانه گذاری تومور در جراحی
عکس برداری توسط اشعهی ایکس روشی غیر تهاجمی است که به پزشکان در تشخیص و درمان انواع بیماری ها می کند و رایج ترین و قدیمی ترین روش تصویربرداری پزشکی است. به طور کل ماموگرافی به سه دسته تقسیم بندی می شود:
- ماموگرافی دیجیتال
- ماموگرافی دیجیتال یا ماموگرافی دیجیتال کامل (FFDM)، یک سیستم تصویربرداری است که در آن به جای فیلمهای رادیوگرافی از نوعی سیستم الکترونیکی استفاده می شود تا اشعهی ایکس را به تصاویر تبدیل کند. این سیستم شبیه به سیستم های استفاده شده در دوربین های دیجیتال است که به بالا بردن کیفیت تصاویر و کاهش دوز اشعهی ایکس کمک می کند. تصاویر ماموگرافی در این روش به کامپیوتر فرستاده می شوند که می توان آن ها را روی مانیتور مشاهده یا ذخیره کرد و در صورت نیاز آن را چاپ نمود.
- سیستم تشخیص به کمک روش های کامپیوتری (CAD)
- این روش می تواند قسمت های غیرطبیعی متراکم، تودهها یا کلسیفیکاسیونهای پستان را مشخص کند. سیستم CAD در صورت یافتن هر کدام از این علائم، آن را برجسته نشان می دهد تا تشخیص انواع بیماری آسان شود.
- توموسینتزیس پستان
- توموسنتزیس پستان که ماموگرافی سه بعدی و توموسنتزیس دیجیتال پستان (DBT) نیز نامیده میشود، نوعی روش تصویربرداری پیشرفته است که در آن از زوایای مختلف پستان تصویربرداری شده و به صورت یک تصویر سه بعدی بازسازی می شود. می توان گفت این روش از جهاتی شبیه به سی تی اسکن است که در آن تصاویر برشهای نازک بافت با هم ادغام می شوند تا تصویر سه بعدی را ایجاد کنند. در برخی از موارد توموسینتزیس، دز تابشی استفاده شده اندکی بالاتر از ماموگرافی معمولی است. با این حال بنا بر مطالعات، نتایج به دست آمده در این روش دقت بیشتری دارند و تشخیص توسط آن راحت تر است. برخی دیگر از مزایای این روش عبارتند از:
- تشخیص زودهنگام سرطان پستان در مواردی که بیماری کوچک یا پنهان است و توسط ماموگرافی معمولی امکان پذیر نیست.
- انجام کمترآزمایشات و بیوپسی های غیر ضروری
- احتمال بالای تشخیص غدد
- تصاویر واضح تر از موارد غیر معمول در بافت متراکم پستان
- دقت بیشتر در تشخیص اندازه، شکل و محل هر نوع مورد غیر عادی در پستان
برخی از کاربردهای ماموگرافی
از ماموگرافی غالبا برای غربالگری و تشخیص انواع بیماری مانند سرطان پستان و بررسی علل درد، توده و ترشحات در قسمت پستان استفاده می شود.
- ماموگرافی غربالگری
- ماموگرافی نقشی اساسی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان ایفا می کند زیرا می تواند تغییراتی که در این ناحیه اتفاق می افتد را سال ها پیش از ظهور علائم در بیمار یا تشخیص توسط پزشک، نشان دهد. از این رو توصیه می شود افراد پس از سن 40 سالگی، سالانه این آزمایش را انجام بدهند. علاوه بر این، افرادی که در گذشته این سرطان را داشته اند یا احتمال ابتلا به دلیل پیشینهی خانوادگی در آن ها بالاست، می بایست با پزشک مشورت کرده تا در صورت نیاز آزمایش ها و مراقبت های لازم را انجام دهند. به طور معمول، ممکن است لازم باشد افرادی که احتمال ابتلا در آن ها بالاست، علاوه بر ماموگرافی سالیانه، MRI نیز انجام بدهند.
- ماموگرافی تشخیصی
- در این نوع ماموگرافی، بیمارانی که در آن ها علائم بالینی غیرعادی( مانند وجود توده در سینه) مشاهده می شود، ارزیابی می شوند. علاوه بر این، از ماموگرافی تشخیصی در مواردی که نتایج ماموگرافی غربالگری غیرعادی باشد نیز استفاده می شود تا قسمت مشکوک مورد نظر به دقت ارزیابی شود.
پیش از انجام ماموگرافی
برای انجام ماموگرافی جواهرات خود را در آورده و لباس راحت بپوشید. همچنین از انواع مام زیر بغل، پودر بچه یا لوسیون در قسمت زیر بغل و سینهی خود استفاده نکنید، زیرا ممکن است در نتایج آزمایش اخلال ایجاد کند. لازم به ذکر است ماموگرافی را در هفتهی قبل از دورهی قاعدگی انجام ندهید زیرا ممکن است سینه در این زمان حساس تر از زمان های دیگر باشد. در واقع بهترین زمان برای انجام ماموگرافی یک هفته پس از دوران قاعدگی است. پیش از انجام ماموگرافی، پزشک خود را در جریان موارد زیر قرار دهید:
- هر گونه علائم یا مشکل در قسمت سینه
- جراحی هایی که در گذشته انجام داده اید.
- تاریخچهی انواع سرطان در خود، خانواده یا فامیل
- هورمون درمانی
- بارداری یا احتمال بارداری
- عکس از ماموگرافی های پیشین
تجهیزات ماموگرافی
دستگاه ماموگرافی جعبهای مستطیل شکل است که در آن لولههای تولیدکنندهی اشعهی ایکس قرار دارند. این دستگاه منحصرا برای انجام ماموگرافی طراحی شده است. در دستگاه ماموگرافی قسمتی وجود دارد که سینه روی آن قرار داده شده و فشرده می شود تا از زوایای مختلف آن عکس برداری انجام شود. توموسینتزیس پستان با استفاده از دستگاه های دیجیتال ماموگرافی انجام می شود اما لازم به ذکر است که تمام دستگاه های دیجیتال ماموگرافی قابلیت تصویربرداری توموسینتزیس را ندارند.
نحوهی عملکرد دستگاه
آزمایش ماموگرافی نیازی به بستری شدن بیمار ندارد. در این روش از اشعهی ایکس استفاده می شود که نوعی پرتو مانند نور یا امواج رادیویی است و از اکثر اشیا (مانند بدن انسان) عبور می کند. پس از هدف قرار دادن قسمت مورد نظر بدن، یک دستگاه اشعهی ایکس مقدار کمی اشعه تولید می کند که از بدن عبور کرده و تصویری از آن ثبت می کند. درصد جذب این اشعه توسط قسمت های مختلف بدن، گوناگون است. برای مثال استخوان های متراکم مقدار زیادی از اشعه را جذب می کنند در حالی که بافت های نرم مثل عضلات، چربی و اندام های داخلی جذب زیادی ندارند و مقدار زیادی از اشعه از آن ها عبور می کند. در نتیجه، در تصویر به دست آمده، استخوان ها سفید، بافت های نرم خاکستری و هوا سیاه نمایش داده می شوند. امروزه تصاویر ایکس-ری عموما فایل های دیجیتالی هستند که روی کامپیوتر ذخیره می شوند و می توان به راحتی به آن ها دسترسی داشت.
دستگاه ماموگرافی از دو صفحهی موازی تشکیل شده است که سینهی بیمار بین این دو صفحه قرار می گیرد. سپس این صفحه ها به هم نزدیک شده و بافت سینه را فشرده می کنند تا تصویر دقیقی به دست بیاید. در صورتی که لازم باشد، ، متخصص از بیمار می خواهد تا هنگام تصویربرداری نفس خود را حبس کند. سپس نحوهی قرارگیری سینه را عوض کرده تا از زوایای گوناگون از آن تصویربردار شود. در ماموگرافی استاندارد، تصاویر ایکس-ری از پهلو و بالای سینه گرفته می شوند. این در حالی است که در تصویربرداری توموسینتزیس، عکس های متعددی از زوایای گوناگون گرفته می شوند که در دو حالت دو بعدی و سه بعدی هستند. متراکم کردن سینه به دلایل زیر ضروری است:
- تساوی ضخامت بافت پستان به منظور مشاهدهی دقیق بافت
- گسترش بافت به منظور جلوگیری از پنهان شدن اختلالات در لایههای بافت
- کاهش دوز اشعهی ایکس استفاده شده
- ثابت نگاه داشتن بافت به منظور بالا بردن کیفیت عکس و ماهش میزان تاری
- کاهش پراکندگی اشعهی ایکس به منظور افزایش دقت در تصاویر
به طور کلی انجام ماموگرافی بین ده تا سی دقیقه طول می کشد که شامل آماده شدن و پر کردن فرم های مورد نیاز می شود.
مزایا
- کاهش خطر مرگ در اثر سرطان پستان با تشخیص بیماری
- کمک به تشخیص انواع تومور
- تشخیص ناهنجاری های کوچک مانند سرطان داکتال در situ یا سرطان مهاجم پستان (DCIS)
- حذف اثرات پرتوهای اشعهی ایکس پس از ماموگرافی در بدن
- تشخیص توده های کلیسم در غدد شیری و بافت های دیگر پستان
- تشخیص انواع توده و بافت های متراکم غیر طبیعی
- تشخیص عدم تقارن در بخش های مختلف سینه
برخی از مشکلات و محدودیت های ماموگرافی
ماموگرافی روشی بسیار دقیق برای کمک به تشخیص سرطان سینه و انواع ناهنجاری در این قسمت است. با این حال نمی توان گفت تشخیص در این روش صد درصد قطعی است و ممکن است برای نتایج قطعی به آزمایش های بیشتر مانند بیوپسی نیاز باشد. برخی از محدودیت های دیگر این روش شامل موارد زیر می شود:
نتیجهی مثبت کاذب، به نتیجهی مثبتی در ماموگرافی گفته می شود که به اشتباه در بیمار وجود سرطان را تایید می کند که نزدیک به پنج تا پانزده درصد از ماموگرافی های غربالگری را شامل می شود. در این شرایط نیاز به بررسی بیشتر از طریق ماموگرافی، سونوگرافی یا دیگر روش ها هست که معمولا جواب در آن ها نرمال است. با این حال در صورت یافتن هرگونه ناهنجاری از آزمایش هایی مانند بیوپسی استفاده می شود تا نتیجهی قطعی مشخص شود. بنا بر تحقیقات افرادی که بین سن 40 تا 49 سالگی هر سال آزمایش ماموگرافی می دهند، 30 درصد احتمال دارد در این مدت یک نتیجهی مثبت کاذب داشته باشند و نزدیک به 8 درصد احتمال دارد در این دورهی ده ساله به بیوپسی احتیاج پیدا کنند. نتایج مثبت کاذب معمولا در زنان جوان، در دوران شیردهی و در دوران بارداری رخ می دهد زیرا در این سنین، بافت پستان متراکم تر است که احتمال خطا را افزایش می دهد.
علاوه بر نتایج مثبت کاذب، نتایج منفی کاذب نیز وجود دارند که به اشتباه وجود توده سرطانی را تکذیب می کند. از این رو ماموگرافی برای تشخیص سرطان کافی نیستند.
- ماموگرافی برای پستان های دارای پروتز
بافت پروتز حساس است و ممکن است در هنگام ماموگرافی پاره شود، از این رو می بایست حتما توسط متخصصین با تجربه انجام شود. همچنین امکان تغییر شکل در بافت پروتز وجود دارد. علاوه بر این سیلیکون و پروتز در تصاویر ایکس-ری مرئی نیستند و جلوی دید دقیق از بافت های اطرافشان را می گیرند.
آیا ماموگرافی دردناک است؟
این مسئله می تواند برای افراد تجربهی متفاوتی باشد و به مسائل گوناگونی مانند زمان قاعدگی مرتبط است. با این حال، به طور کل فشاری که در انجام ماموگرافی به پستان وارد می شود می تواند اندکی دردناک باشد. رعایت کردن برخی نکات می تواند به کاهش درد این آزمایش کمک کند که شامل انجام ماموگرافی یک هفته پس از دورهی قاعدگی و پرهیز از مصرف برخی مواد غذایی مانند شکلات، کافئین و غذاهای تند می شود.
هیچ محصولی در این دسته بندی وجود ندارد.
-250x250.gif)
