ساکشن جراحی

ساکشن جراحی که به آن پمپ وکیوم (Vacccum Pump) نیز گفته می شود، از تجهیزاتی است که کاربرد های فراوانی داشته و در شرایط متفاوتی استفاده می شود. همان طور که از اسم دستگاه پیداست، ساکشن عملکردی مکنده دارد که بسیار شبیه به جارو برقی است. از این وسیله برای تخلیه یا خروج موادی مانند انواع ترشحات و مایعات بدن مثل بزاق، مخاط، خون، خونابه، استفراغ و حتی بافت بدن، گاز و استخوان استفاده می شود. با جمع آوری این مایعات اضافی جراح بهتر می تواند محل جراحی را مشاهده کند و جراحی را انجام دهد. یک دستگاه ساکشن با کیفیت بالا می بایست از قدرت مکش بالایی برخوردار باشد. در واقع به هر دستگاه ساکشنی که از آن برای خروج مایعات از بدن استفاده شود، می توان آسپیراتور هم گفت.

دستگاه ساکشن یکی از تجهیزات ضروری اتاق عمل است و از آن در هنگام بیهوشی و جراحی استفاده می شود. با این حال می بایست در نظر داشت که استفاده از این دستگاه تنها به اتاق عمل محدود نمی شود و ممکن است در حین ریکاوری نیز به آن احتیاج باشد.

در طول عمل جراحی از ساکشن برای تخلیه ی خون از ناحیه ای که جراحی در آن انجام می شود استفاده می شود، تا دید بهتری به جراح داده شود و راحت تر جراحی را انجام دهد. در کل، عمل مکش ترشحات اضافی از دهان و گلو (Oropharynx)، از بینی و گلو (Nasopharynx) و از نای (Trachea) از طریق ساکشن جراحی انجام می شود. از ساکشن همچنین برای تخلیه ی ترشحات ریوی و خونی که پس از خون ریزی مغزی در جمجمه جمع می شوند، استفاده می شود.

نحوه ی عملکرد

پمپ مکش، خلائی ایجاد می کند که باعث به وجود آمدن فشار منفی و در نتیجه قدرت مکش می شود. سپس دستگاه به کمک قدرت مکش ایجاد شده مایعات را از محل مورد نظر خارج می کند. ساکشن جراحی در واقع راه هوایی بیماران را با استفاده از یک کاتتر استریل باز کرده و به آن ها کمک می کند تا راحت نفس بکشند. با توجه به این که دستگاه ساکشن تمام مواد عفونی و کثیف را به درون خود می کشد بسیار آلوده است و لازم است پس از هر بار استفاده به خوبی استریل شود.

نحوه ی استفاده از دستگاه ساکشن:

دستگاه را به برق متصل کنید.
مطمئن شوید که تیوب یا لوله ی دستگاه به مخزن جمع آوری مایعات متصل است و به درستی کار می کند.
مطمئن شوید درب مخزن به خوبی بسته شده باشد.
خرطومی را به مخزن متصل کنید.
ماشین را روشن کرده و لوله را بپیچانید تا جلوی جریان هوا گرفته شود. (در صورتی که پس از پیچاندن لوله، عقربه ی فشار تکان نخورد، از اتصال درست تمام کابل ها اطمینان یافته و دنبال نشتی های احتمالی بگردید.)
عقربه ی فشار را بررسی کرده و با استفاده صفحه ی کنترل، فشار را متناسب با بیمار تعیین کنید. (این عدد برای یک فرد بالغ بین 15 تا 20 میلی متر جیوه است.)
پس از تعیین فشار، سر لوله ی ساکشن را به خرطومی متصل کنید.
شرایط بیمار را بررسی کنید.
تجهیزاتی که استفاده می شوند و افرادی که از دستگاه استفاده می کنند می بایست استریل شوند.
بیمار هنگام ساکشن در زاویه ی مناسب قرار گرفته شود.

نحوه ی عملکرد

راه های هوایی فوقانی، هوایی که ما تنفس می کنیم را گرم، تمیز، نرم و مرطوب می کنند. ساکشن کردن موجب می شود مخاط از لوله ی تنفسی برداشته شده و تنفس را آسان تر می کند. همچنین ترشحات باقی مانده در لوله ممکن است آلوده شوند و منجر به عفونت قفسه ی سینه شوند، از این را پاکسازی آن ها با دستگاه ساکشن ضروری است.

انواع دستگاه ساکشن

ساکشن‌ها بسته به نوع تکنولوژی، کارآیی و ظاهر با هم متفاوت اند و می توانند از جنبه های مختلف دسته بندی شوند:

نوع دسترسی

ساکشن ثابت

مخزن آن می تواند یک بار مصرف یا چند بار مصرف باشد.

ساکشن قابل حمل یا پرتابل (portable)

مخزن آن یک بار مصرف است.

میزان خلاء نسبی

خلاء بالا
خلاء متوسط
خلاء پایین

نحوه ی عملکرد

دوا روغنی

امروزه دیگر از این نوع استفاده نمی شود.

دیافراگمی

نسبت به سیلندری کمتر استفاده می شود زیرا قدرت مکش بالایی ندارد.

سیلندر و پیستونی

رایج ترین و پیشرفته ترین نوع دستگاه ساکشن است و به طور گسترده در مراکز درمانی استفاده می شود.

در زیر به بررسی برخی از انواع ساکشن می پردازیم:

دستگاه ساکشن دستی

هر دستگاهی که بدون استفاده از برق یا باتری عمل مکش یا ساکشن را انجام دهد در این دسته جای می گیرد. بیمارستان ها و واحد های اورژانس کم تر از این نوع دستگاه استفاده می کنند زیرا مکشی که ایجاد می کند ناپایدار و غیر قابل پیش بینی است. ساکشن های دستی معمولا به مخزن های بزرگی متصل می شوند و برای ایجاد مکش معمولا از یک پمپ استفاده می کنند. در بسیاری از این نوع دستگاه ها قدرت مکش وابسته به سرعتی است که شما پمپ را فشار می دهید. دستگاه های کوچکی که برای تخلیه و پاکسازی مجاری تنفسی نوزاد ها استفاده می شوند نیز دستگاه ساکشن دستی محسوب می شوند.

دستگاه ساکشن دیواری

از این نوع دستگاه معمولا در بیمارستان ها، دندان پزشکی ها و دیگر مراکز پزشکی استفاده می شود و معمولا در اتاق هر بیمار وجود دارند. حتی در آمبولانس ها ساکشن دیواری تعبیه می شود. برای کاهش یا افزایش قدرت مکش در این دستگاه، تنظیمات آن را تغییر می دهند یا لوله اش را تعویض می کنند.

دستگاه ساکشن قابل حمل

این دستگاه رایج ترین گزینه برای استفاده است زیرا می توان از آن در بیمارستان ها، واحد های اورژانس و دیگر موقعیت های پزشکی استفاده کرد. ساکشن های قابل حمل به گونه ای طراحی می شوند که سبک باشند و به راحتی جا به جا شوند. منبع انرژی این نوع ساکشن باتری است. از این رو لازم است حین استفاده از آن دقت کرد و همواره باتری یدک همراه داشت. اگر ساکشن جراحی قابل حمل یا پرتابل (Portable) باشد، می توان از آن برای جلوگیری از آسپیراسیون ریوی استفاده شود که ممکن است منجر به عفونت ریوی شود. از این دستگاه همچنین برای جلوگیری از رشد میکرو ارگانیزم ها و تسهیل تنفس استفاده می شود.

دستگاه ساکشن موقت یا makeshift

پیش ار اختراع دستگاه های ساکشن امروزی، از این نوع دستگاه برای باز نگاه داشتن راه های هوایی بیماران و حفظ سلامتشان استفاده می شد. از این دستگاه به خصوص در مناطق دور افتاده و پر هرج و مرج مثل میادین جنگی استفاده می شد. این نوع دستگاه فقط در شرایط فوق اورژانسی مثل حوادثی که دارای آمار بالای مصدومین است استفاده می شود. در ساکشن موقت از هر لوله ای که بتوان آن را وارد راه هوایی کرد استفاده می شود تا مقدار مکش معقولی ایجاد شود. می بایست در نظر داشت لازم است پس از استفاده از لوله، از راه هوایی مراقبت شده و بیمار تحت نظر قرار گرفته شود.

اجزای دستگاه ساکشن

اجزای اصلی دستگاه ساکشن عبارتند از:

موتور
مولد فشار منفی
پمپ مکش یا وکیوم
فیلتر تصفیه
فیلتر باکتری
عقربه یا گیج مکش (وکیوم)
مخزن جمع آوری برای مواد آسپیره شده
کاتتر ساکشن
مانومتر
پیچ تنظیم کننده ی میزان مکش
کیت لوله های آسپیراتور
سر ساکشن

کاربرد

این دستگاه مزایا و کاربرد های بسیاری دارد که در زیر برخی از آن ها را بازگو می کنیم:

خالی کردن مایعات در محل مورد جراحی برای دید بهتر جراح
بیرون کشیدن چرک از دمل
بیرون کشیدن مخاطی که ممکن است راه هوایی بیمار یا بخش دیگری از بدن وی را مسدود کرده باشد.
بیرون کشیدن خون از جمجمه پس از خونریزی های مغزی
بیرون کشیدن ترشحات اضافه برای دید بهتر هنگام معاینه برای بیماری های زنان
بیرون کشیدن خون، بزاق و دیگر ترشحات دهان در دندان پزشکی
بیرون کشیدن ترشحات ریوی برای بیمارانی که مشکلات جدی مثل بیماری های کلیوی دارند.
خالی کردن ترشحات از حفره ی صفاقی (peritoneal cavity) در بیمارانی که مبتلا به آسیت هستند یا به عبارت دیگر شکمشان آب آورده است.
بیرون آوردن اشیا خارجی از گوش، بینی یا دیگر اعضای بدن
تمیز نگاه داشتن محل زخم برای مشاهده ی بهتر محل خون ریزی
مکش محلول های شست و شو
مکش دود هنگام کار با الکترو کوتر
مکش بافت های آسیب دیده
تخلیه ی مایع مغزی نخاعی

این ها تنها برخی از کاربرد های دستگاه ساکشن جراحی اند که آن را به یکی از مهم ترین تجهیزات بیمارستانی تبدیل می کند. ساکشن ها بسته به نوع استفاده و طرز کار در طراحی های متفاوتی عرضه می شوند و لازم است هنگام خرید این مسئله در نظر گرفته شود تا دستگاه مطابق با نیاز بیمار انتخاب شود. مواردی که لازم است هنگام خرید به آن ها توجه شود عبارتند از:

ظرفیت مکش
توان دستگاه
قابلیت استریل شدن
حجم مخزن
جنس لوله
استاندارد بودن

شرکت های تولید کننده

برخی از شرکت های تولید کننده ی دستگاه ساکشن عبارتند از:

Clements (ساخت کشور آلمان)
Hirtz (ساخت کشور آلمان)
Escman (ساخت کشور آلمان)
Weinmann (ساخت کشور آلمان)
Yuwell (ساخت کشور چین)