کاپنوگراف مراقبتهای ویژه

دستگاه کاپنوگراف 

دستگاه کاپنوگراف که کپنوگراف (Capnograph) نیز نامیده می شود، میزان کربن دی اکسید تولید شده در انتهای بازدم (ETCO2) توسط بیمار را اندازه گیری می کند و آن را روی مانیتور نشان می دهد. روش اندازه گیری این دستگاه به صورت لحظه ای و غیر تهاجمی است؛ یعنی لازم نیست به طور پیوسته از خون شریانی نمونه گیری کند تا میزان دی اکسید کربن خون مشخص شود. میزان دی اکسید کربن از طریق یک نمودار، روی صفحه ی نمایش به شکل یک طول موج و بر حسب میلیمتر جیوه و زمان نشان داده می شود که آن را کاپنوگرام می نامند. به وجود آمدن تغییرات در کاپنوگرام که در واقع فشار نسبی دی اکسید کربن است، می تواند نشان دهنده ی نوعی بیماری مثل بیماری های ریه یا نارسایی های قلبی باشد. در واقع بررسی ETCO2 که به بیشترین مقدار دی اکسید کربن در انتهای هر موج تنفسی گفته می شود  و تغییرات در آن، به کادر درمان کمک می کند شدت بیماری و نوع درمان لازم را تشخیص دهند. برای مثال، کاهش ناگهانی ETCO2 می تواند نشان دهنده ی آمبولی ریه، کاهش برون ده قلبی، انسداد راه های هوایی و قطع مدار تنفسی باشد.  

کاربرد در بخش مراقبت های ویژه

در بخش مراقبت های ویژه لازم است نحوهی قرارگیری بیماران به طور مرتب عوض شد تا از به وجود آمدن مشکلاتی مانند زخم بستر جلوگیری شود. از این رو لازم است با استفاده از دستگاه کاپنوگراف راه های هوایی  بیمار به خوبی تحت نظر قرار گرفته شوند تا هنگام این جابجایی در تنفس او اختلال ایجاد نشود. علاوه بر این، استفاده از کاپنوگراف به عنوان یک شاخص مطمئن در لوله گذاری نای یا اینتوبه (Intubation) به کادر درمان برای اطمینان از درستی نحوهی جای گیری لولهی انتوبه کمک می کند. این بدین معنی است که اگر دستگاه اثری از دی اکسید کربن نشان ندهد، یعنی لوله به جای نای در مری قرار گرفته است و لازم است به سرعت تدابیر لازم انجام گیرد. کاپنوگرافی همچنین می تواند اطلاعاتی در مورد خون رسانی ریه، الگوی تنفسی و تهویه راه های هوایی نیز در اختیار ما قرار دهد. علاوه بر مراقبت های پیش بیمارستانی و کنترل سطح اکسیژن در بدن هنگام بیهوشی ، از کاپنوگرافی در حین انجام احیای قلبی یا CPR نیز استفاده می شود تا تاثیر ماساژ قلبی و کیفیت گردش خون به درستی بررسی شود. دستگاه کاپنوگراف اطلاعات لحظه ای در رابطه با مواردی مانند ونتیلاسیون و متابولیسم را نیز ارائه می دهد. 

انواع دستگاه کاپنوگرافی

Mainstream: در این مانیتورها سنسور دی اکسید کربن (CO2) مستقیم به لوله ی تراشه وصل می شود و میزان کربن دی اکسید را اندازه می گیرد. این روش، روشی سریع است، اما فقط در شرایطی می توان از آن استفاده کرد که شخص اینتوبه شده باشد.

Side Stream: در این نوع مانیتورها سنسور CO2 درون مانیتور تعبیه شده است و گاز تنفسی از طریق نمونه برداری از هوای بازدم در راه های هوایی با استفاده از نازال کانولا اندازه گرفته می شود. این دستگاه علاوه بر دلیل قابلیت اندازه گیری N2O، می تواند برای افرادی استفاده شود که اینتوبه نشده اند، از این رو استفاده از آن در بیمارستان ها شایع تر است.